•••

Het waarom van het lijden is een vraag die de mensheid en in het bijzonder filosofen en theologen al duizenden jaren bezighoudt. Er zijn veel antwoorden geformuleerd maar geen van die antwoorden heeft de vraag doen verstommen. Pas las ik een voor mij nieuwe uitleg die ik geloofwaardig genoeg vind om te delen.

Het begint in het paradijs met het eten van de vrucht. Het gevolg hiervan is zo groot dat God zegt: ‘nu is de mens als een van ons’. Wat kan dat betekenen? Met het eten van de vrucht, of je dit nu letterlijk of symbolisch neemt, werd de mens naast bewust, zoals de dieren, ook zelfbewust.

Zelfbewust of meta-bewust wil zeggen dat de mens zich niet alleen bewust is van wat hij of zij doet maar ook in alternatieven kan denken of zelfs een volledig tegengesteld gedrag kan overwegen.

Als voorbeeld: een roofdier kan bedenken of een prooi van voor of achter aangevallen moet worden maar alleen een mens kan bedenken om of aan te vallen of niet aan te vallen of als alternatief vegetariër te worden.

Met het bedenken van alternatieven is ook het lijden gekomen. Een mens kan immers bij ziekte denken hoe het is om niet ziek te zijn of bij het moeten missen van iemand, bedenken hoe het is om iemand niet te missen. Dit brengt verdriet en lijden. God voegde aan Zijn constatering ook toe: ‘kennende goed en kwaad’. Dit zelfbewustzijn bracht dus ook de keuze voor het goede of voor het kwade ofwel de vrije wil. Een keuze voor het kwade heeft als gevolg dat er meer lijden komt.

Er zijn mensen die terugverlangen naar het paradijs. Maar is dat werkelijk de oplossing? Naast dat je naakt zal worden, verlies je ook het zelfbewustzijn en kun je dus niet ervaren dat je gelukkig bent. Immers bij zelfbewustzijn hoort ook het besef dat je gelukkig bent. Daarom kun je ook niet terug naar het paradijs en is dat niet meer je plek.

Een gekoppelde vraag – aan de vraag van het waarom van het lijden –  is waarom God lijden niet voorkomt. Ook hier zijn vele antwoorden op gegeven. Meestal komen die hierop neer dat de mens een vrije wil heeft en dat God die niet wil dwarsbomen en daarom het kwaad toestaat. Antwoorden die niet echt bevredigend zijn; immers het kwaad is soms zo groot dat niet willen of wel toestaan toch niet het juiste is? Eén van de meest vooraanstaande Nazarener theologen geeft een heel ander antwoord op de vraag waarom God het kwaad niet voorkomt. Een antwoord dat sommigen misschien zal schokken. Het antwoord luidt: God kan het niet! God is liefde en daarom kan hij niet heersen over kwaadwillende en het kwaad tegenhouden. Wat kan God dan wel? God kan samen met ons kwaad voorkomen. God kan onze pijn voelen en met ons meelijden en ons troosten. God kan samen met ons lichaam, met artsen en met medicijnen meewerken om ons te genezen. God dwingt het goede uit het kwade. God heeft onze samenwerking nodig. God kan samen met ons iets bereiken.

Dit betekent dat lijden bij ons leven hoort. Het betekent ook dat we een God hebben die met ons meelijdt en ons troost. We hebben een mooie opdracht gekregen om samen met Hem te mogen werken aan een betere wereld.