Stelt u zich voor, wij komen in de hemel, een plaats waar het volgens de gelovigen een en al gelukzaligheid is. Dan komen daar twee engelen aan, die al vanaf het begin van hun bestaan in die hemelse geluksstaat verblijven. Een van hen vraagt aan ons waarom wij zo euforisch uit onze ogen stralen en wij antwoorden: “Omdat het hier zo gelukzalig is!” De engelen kijken elkaar vol onbegrip aan en zeggen: “Hoezo, gelukzalig? Dat is toch normaal?”
Nee, voor ons is een geluksgevoel niet normaal omdat wij ook die andere kant kennen. Om deze vraag “Hoe wordt ik gelukkig?” te kunnen beantwoorden, moeten we namelijk eerst eens kijken wat dat is, “gelukkig zijn”. Als iemand mij zomaar op straat zou vragen of ik gelukkig ben, weeg ik – voordat ik daarop een antwoord kan geven – bliksemsnel mijn gevoel van dat moment af, tegenover momenten in mijn leven waarop ik mij niet gelukkig voelde. Daar stuiten wij dan ook meteen op het grote geheim: geluk kan alleen worden begrepen of gedefinieerd, omdat er ook ongeluk is.
Geluk en ongeluk
Yin en yang, goed en kwaad, licht en duisternis, geluk en ongeluk. Zo wordt het een door het ander gekend. En geluk is dus een gevoel. En gevoel is een gevolg van een chemische reactie in ons brein. Zo weten wij precies welke chemische stoffen in het brein verantwoordelijk zijn voor een geluksgevoel. Dus, hoe word ik gelukkig? Stop jezelf vol met de juiste chemische middelen. Er zijn veel te veel die dat dan ook doen. Helaas is het gevoel waarmee zij dan de volgende morgen wakker worden wel weer van de tegenovergestelde soort. Want – zo weten wij inmiddels ook – elke upper wordt gevolgd door een downer, meestal nog zwaarder dan ervoor. De chemische benadering is dan ook de slechtste in de speurtocht naar geluk.
Geluk met bijwerkingen…
De Bijbel zegt zo leuk: “Zoet in de mond, maar bitter in de maag.” Jaren geleden werd het antidepressivum Prozac aangekondigd als de gelukdrug bij uitstek. En toegegeven, als een antidepressivum aanslaat, kan het een mens verlossen uit de hel van een depressieve ziekte. Maar inmiddels worden de negatieve berichten over antidepressiva ook alweer talrijker.
Geluk en liefde
Hoe word je dan toch gelukkig? Ik moet toch vooral denken aan die allereerste keer dat ik verliefd was. Yvonne heette ze, op de kleuterschool. Wat een sensationele tijd was dat! Daarna heb ik gelukkig nog veel meer van die ervaringen met verliefdheid gekend. Daarmee is het voor mij wel duidelijk: “Geluk is je geliefd weten en voelen!” Met een kleine toevoeging: “… en die liefde kunnen delen.” “To love and to be loved”, zoals Moeder Theresa zo mooi zei. Als dat waar is, dan betekent dat, dat geluk afhankelijk is van anderen. Anderen die jou die liefde schenken en aan wie je die liefde kunt teruggeven. Daarom zijn er ongelukkige mensen: omdat ze zo iemand niet (of niet meer) in hun leven hebben. Soms kunnen wij hen daarmee helpen, hetgeen voor mijn vrouw en mij – in ons beroep als dominee – altijd ons beroepsmotto is geweest en nog is: wij worden betaald door de kerk om mensen zo goed mogelijk te helpen om gelukkig, dus geliefd te zijn.
Spiritueel Geluk
Er is echter ook zoiets als existentieel geluk! Geluk en je geliefd weten onafhankelijk van mensen. Spiritueel Geluk, met hoofdletters geschreven, omdat het van de Bron van alle Liefde komt. Het Wezen dat wij bij gebrek aan woorden en namen God noemen. Die Liefde kan “in ons hart worden uitgestort door de Heilige Geest,” zegt de Bijbel. En er zijn miljoenen spirituele mensen die die ervaring kennen. Ik zeg daarmee tot besluit: Geluk is Liefde van God.