OVER DE TIJDGEEST :: Polarisatie
Samenvatting
Ooit was ik groot fan van “Het Lagerhuis”; een debatprogramma met Paul Witteman en Marcel van Dam (voor de “senioren” onder ons). Het programma was denk ik een goed voorbeeld van het positieve van polarisatie; van meningsverschillen die lijnrecht tegenover elkaar staan. Het doel was dat je probeerde de ander met argumenten te overtuigen, van inzicht te doen veranderen, maar in een respectvolle sfeer. Gepassioneerd soms, zeker, maar nooit gemeen of agressief. Nooit dwingend. Zo leerde je veel rondom een bepaald onderwerp. Het grappige was dat de deelnemers gewoon een stelling kregen en dan hoorden of ze voor of tegen moesten zijn. Dus ja, ze moesten vaak iets verdedigen wat ze niet persé zelf vonden. Zo leer je namelijk nog meer. Je leert je inleven in de (mening van de) ander, je verruimt je blik, en leert goed nuanceren.
Ik zie het nu bij mijn dochter die in haar studie een schaduwformatie na speelt. Alle studenten zijn ingedeeld in de betrokken partijen, ongeacht of ze het zelf politiek met die partijen eens zijn. En in die rol moeten ze hun punten in de formatie aan de orde stellen en proberen te winnen. Het scherpt hun eigen overtuigingen en verbreedt hun blik.
We doen het ook vaak in onze communicatie; twee extremen neerzetten om iets echt duidelijk te maken en het dan nuanceren. Eerst zwart-wit maken en dan landen in het grijs. Althans, dat hoop ik – want weinig in de wereld is werkelijk helemaal het één of helemaal het ander. Er is altijd nuance. Maar de tijdgeest leert ons iets anders. Wil ons dwingen een keuze te maken.
Dennis sprak over een model van een expert (Brandsma) wat laat zien, dat zolang de meerderheid tussen de extremen leeft (dus in het grijs, zo gezegd), dat welhaast een garantie is voor vrede. Hoe meer mensen in de extremen getrokken worden, hoe groter de kans op ernstige conflicten of zelfs oorlog. Dat is nogal wat.
Logisch dus dat Jezus ons, in deze context, laat zien hoe we mensen van het midden kunnen zijn. Door boven de dilemma’s te gaan staan en te verbinden – bruggen te bouwen, in het model van Brandsma. Dat betekent niet dat je geen mening mag hebben of dat je je gevoel niet een bepaalde kant op getrokken kan worden. Maar dat je boven je mening en gevoel uit kan stijgen om te gaan voor het grote goed. En dat is natuurlijk … de liefde. Of beter nog: het Koninkrijk van God.
Dit zou ons als Nazareners moeten passen als een jas. Eén van de beroemdste preken van John Wesley gaat precies hierover. Zó’n prachtige preek … Kort door de bocht zegt hij, dat het uiteindelijk allemaal draait om Gods Koninkrijk – dat we daarvoor gaan met elkaar, ongeacht wat verder onze meningen en overtuigingen zijn. We weten immers als feilbare mensen zéker dat we op sommige gebieden gelijk hebben en op andere niet – we weten alleen niet waarin wel en niet, zegt Wesley. Dus laten we elkaar respecteren en ‘strijden voor Gods Koninkrijk’.
Machtig mooi vind ik dat. Je mag natuurlijk je eigen mening hebben. Je màg ook best met argumenten anderen willen overtuigen van je gelijk. Maar als het er ècht op aankomt, daagt Jezus je uit om boven de argumenten en meningen uit te stijgen en Gods Koninkrijk van liefde en vrede op de eerste plaats te zetten.
Let de komende tijd eens op, wanneer je in een meningsverschil gezogen wordt, hoe vaak de tijdgeest je vraagt stelling in te nemen. Als het je opvalt, haal eens even diep adem. Denk aan hoe Jezus bruggen bouwt, kijk eens of jij boven de meningen uit kunt stijgen en bedenk wat Jezus daar zou doen. Hoe kun jij daar het Koninkrijk van God op de eerste plaats zetten?