•••

We horen regelmatig dat onze God een God van liefde is, een dienende God. Om goed te begrijpen wat een dienende God betekent, heb ik gekeken naar wat wordt verstaan onder dienend leiderschap. Dit begrip is geïntroduceerd door Robert K. Greenleaf. Hij werd geïnspireerd door Jezus. Dienend leiderschap betekent het omkeren van de hiërarchie in organisaties. Niet de directeur maar de medewerkers zijn het belangrijkst.

Ik heb zelf ervaren dat een managementaanpak van instructies geven en controle slechts in uitzonderlijke situaties, en dan nog zeer kortstondig, werkt. Helaas lijkt het erop dat deze les keer op keer geleerd moet worden. Dienend leiderschap stelt de ander op de eerste plaats. Het is gericht om het leven voor anderen beter te maken en niet slechts je eigen leven. De dienende leider is er innerlijk van overtuigd dat dit de juiste weg is. Dienend leiderschap werkt maar is wel moeilijk. Zowel van de leider als van de medewerkers vraagt het groot vertrouwen. Ik heb in de praktijk geleerd dat een dienend leider zowel richting geeft als voorbeeld geeft. De invulling van de richting is aan de medewerkers.

We weten dat God dienend is omdat Hij is als Jezus. Jezus gaf richting. Hij definieerde het ‘Koninkrijk Gods’ als doel. Een koninkrijk zonder macht en hebzucht, een koninkrijk van liefde voor God, naaste en zelf. Jezus gaf ook het voorbeeld. Hij had liefde voor mensen, hij genas mensen, hij liet zien dat dienen werkt, hij verzette zich tegen onderdrukking, hij predikte een economie van vertrouwen en vrijgevigheid, hij hielp zijn volgelingen om Zijn richting in te vullen. Dit gebeurde bijvoorbeeld bij de uitzending van de 70. Het ultieme voorbeeld van dienen was de ‘voetwassing’. Dit riep heftige reacties op bij zijn volgelingen. Pas na uitleg werd het duidelijk.

Na de opstanding leerde hij de Emmaüsgangers (Lucas 24:27) dat zij het Oude Testament niet moeten gebruiken om Jezus te begrijpen maar dat we het Oude Testament in het licht van Jezus moeten lezen. We kijken naar Jezus om dit testament te begrijpen. Zo beschrijft Johannes 1 de schepping vanuit het perspectief van Christus. Wanneer we Genesis 1 lezen betekent dit dat Christus de schepper is en dat hij zegt dat de schepping zeer goed is. Dit geeft ons een aanwijzing dat we zorg hebben te dragen voor de hele natuur. Zorg dragen (dienen) is iets anders dan de natuur exploiteren. Christus wekt samen met de schepping. Nadat Jezus en richting heeft gegeven en voorbeelden en lessen had gegeven, ging hij naar de hemel. Daarmee was het niet over want door de Heilige Geest is hij in iedereen. Dit betekent dat de invulling van het koninkrijk bij de mens ligt maar dat Hij altijd meehelpt. Ook in situaties waar het moeilijk is, waar lijden en verdriet is. God werkt mee ten goede.

Onze roeping in het ‘koninkrijk Gods’ is dus niet heersen maar dienen. Jezus stelt ‘het koninkrijk Gods is hier’. Dus in alle situaties zoals gezin, werk en elke andere relatie met mensen, is dienen het uitgangspunt. Dienen niet als opdracht maar als diepe, intrinsieke overtuiging. Dienen uit vrije wil.

Gebed van Franciscus van Assisi (1181-1226)

Heer, maak mij een instrument van Uw vrede.

Laat mij liefde brengen waar haat heerst,

laat mij vergeven wie mij beledigde,

laat mij verzoenen wie in onmin leven,

laat mij geloof brengen aan wie twijfelt,

laat mij waarheid brengen aan wie dwaalt,

laat mij hoop brengen aan wie wanhoopt,

laat mij licht brengen aan wie in duisternis is,

laat mij vreugde brengen aan wie bedroefd zijn.

Laat mij niet zoeken getroost te worden, maar te troosten,

niet begrepen te worden, maar te begrijpen,

niet bemind te worden, maar te beminnen.

Want het is toch door te geven, dat men ontvangt

door te verliezen, dat men vindt

door te vergeven, dat men vergiffenis ervaart

door te sterven, dat men verrijst tot het eeuwige leven.

Amen.