John Wesley is na 2-3 eeuwen nog steeds de grote inspiratiebron van onze kerk. De meesten van ons zijn gegrepen door zijn boodschap en zijn benadering van de Bijbel. De optimistische kijk op God en mens is een boodschap voor alle mensen. De grote uitdaging is hoe die boodschap met mensen te delen. Wesley heeft in Amerika ook zelf ervaren dat dit niet altijd meevalt. De boodschap verkondigen van daken en op pleinen werkt niet meer. Het woord kerk roept ook niet direct positieve gevoelens op. Wat dan? Meegaan met uitspraken dat de kerk kleine kracht heeft en meegaan in de visie dat de kerk zich aan de rand van de samenleving bevindt?
Maar, klopt dat eigenlijk wel? Kleine kracht en aan de rand van de samenleving? Het ligt er maar aan hoe je kijkt. Er zijn onderzoeken die lijken aan te tonen dat het aantal atheïsten en agnosten wereldwijd procentueel daalt. Het aantal christenen wereldwijd is, zowel in absolute aantallen als procentueel, nog nooit zo groot geweest.
In Europa neemt de kerkverlating toe. Echter lang niet in het tempo dat de voorspellingen steeds weer aangeven. Om daaruit te concluderen dat de kerk aan de rand van de samenleving terecht is gekomen, zal in Azië, Zuid-Amerika en zeker in Afrika, waar een op de twee mensen christen is, ongetwijfeld gezien worden als westerse arrogantie en wellicht erger.
Ja, het is waar, kerkverlating neemt toe, met name in Europa. Gezien de historie van de kerk is dat ook niet zo vreemd. De kerk heeft zich, ondanks heel veel goede zaken, vanaf het jaar 300 meer en meer ontwikkeld als een instituut. Een machtsbolwerk. Wat dit betreft is er weinig verschil tussen de meeste christelijke richtingen. Het instituut dat bepaalde of nog bepaalt hoe je moet geloven, leven, je gedragen en dat ook voor je vaststelt wat waar is en wat niet waar is. Helaas blijkt dit ook nu nog vaak het geval te zijn.
Een bijzonder voorbeeld: vorig jaar ontmoetten een van mijn vrienden en ik, totaal onverwacht, iemand die in de platte aarde gelooft. Hij was een filmpje aan het opnemen om op YouTube te publiceren. Op grond van de Bijbel gelooft deze man dat de aarde plat is en dat daar een soort stolp op staat waarop het firmament is geplakt. De filmpjes moeten iedereen overtuigen van zijn waarheid. De waarheid die wordt verkondigd in zijn gemeenschap. Natuurlijk een extreem voorbeeld maar wel een voorbeeld van de macht van een instituut. Copernicus werd hiervoor al aan de schandpaal genageld.
Dat mensen afscheid nemen van een dergelijk instituut is begrijpelijk. Dat het woord kerk, mede door de voortdurende stroom van schandalen, in een verkeerd daglicht is komen te staan, is de trieste consequentie. ‘Kerk’ betekent voor veel mensen ‘macht’ of erger ‘machtsmisbruik’. Machtsmisbruik over individuen en groepen.
De vertaling laat zich raden. Wanneer de kerk zo’n machtsfactor is gebleken, is het natuurlijk ook niet vreemd dat veel mensen God ook zo zien. Net zo zonder genade als de kerk. Dit gebeurt wanneer woord en daad verschillen.
Eigenlijk is dit wel heel bijzonder. De Bijbel schetst een heel ander beeld van God en de wijze waarop Hij met mensen om wil gaan.
In het tweede deel kijken we wat de Bijbel eigenlijk zegt over de kracht van zijn volgelingen in de samenleving.