We leven in een tijd waarin van ‘iedereen’ wordt verwacht om ‘overal’ een mening over te hebben. Ik doe daar meestal graag aan mee. En we verwachten bij voorkeur tegengestelde reacties. Dat helpt om onze eigen overtuigingen bij te stellen of aan te scherpen. Daar word je wijzer van.
Ook in de Bijbel zijn grote tegenstellingen te vinden. Dit komt omdat de Bijbel niet één boek is maar een grote verzameling van boeken. Deze boeken zijn veelal in een andere tijd geschreven en vaak ook met een ander doel. Zo zijn er tegenstellingen te vinden tussen Exodus en Deuteronomium; in Spreuken verwoorden opvolgende verzen soms tegengestelde meningen; er zijn grote verschillen tussen de boeken over de wet en over de profeten. Enzovoorts.
Ook het Nieuwe Testament kent veel verschillen. De vier evangeliën geven een verschillende kijk op dezelfde gebeurtenissen. Niet alleen omdat het andere schrijvers zijn maar ook omdat het publiek aan wie ze waren gericht verschillend was. Handelingen beschrijft diepgaande meningsverschillen tussen de apostelen. In de brieven van Paulus zijn er over veel zaken zoals bijvoorbeeld de wet of de positie van vrouwen tegengestelde uitspraken te vinden. Dit afhankelijk van de vraag en de geadresseerde(n) van zijn brieven.
De Bijbel beschrijft een periode van ongeveer 1300 jaar en gedurende die periode zijn mensen steeds anders tegen God aan gaan kijken. De beschrijvingen van God in de diverse boeken verschillen sterk. Mensen hebben hun beeld steeds aangepast. Door Jezus kennen we God als liefhebbend, die het goede voorheeft met alle mensen. Wat moet je met al die verschillen?
In 2018 heb ik een introductiecursus gedaan over de Talmoed. De Talmoed beschrijft de Joodse wet, de Thora, aangevuld met commentaren van Rabbi’s door de eeuwen heen, over de interpretatie van teksten. De studie betrof een 8-weekse behandeling van Deuteronomium 19:15-21 over vals getuigenis. Ik heb ervan geleerd dat een ogenschijnlijk eenduidige tekst toch veel meer kanten heeft, zeker in zijn toepassing. Mijn les is dat die tegengestelde teksten en interpretaties tot wijsheid leiden. De Bijbel is duidelijk niet bedoeld als wetboek maar als boek van wijsheid. De lezer moet aan het werk!
De geschiedenis kent vele voorbeelden waarbij voor- en tegenstanders de Bijbel hebben gebruikt om hun gelijk aan te tonen. Voorbeelden zijn slavernij, onderscheid tussen rassen, de positie van oorspronkelijke bewoners van landen, vrouwen, vreemdelingen, vluchtelingen en anders dan heteroseksuelen. De meningen gingen en gaan nog steeds over: denken, zijn en doen. Vele boeken en artikelen zijn geschreven om, met de Bijbel als wapen, gelijk te krijgen.
Jezus werd in de discussies met leiders van de kerk in Zijn tijd ook hiermee geconfronteerd. Waar zij kozen voor de regels, koos Hij voor mensen. Waar zij kozen voor het voldoen aan de regels, wees Hij op innerlijke verandering.
De Bijbel is een boek vol wijsheid dat laat zien hoe mensen door de tijd heen omgingen met het grote gebod van de liefde. De Bijbel is geen boek voor antwoorden maar een boek voor vragen. Ik las een uitspraak: “Het is christenen niet toegestaan om de Bijbel te gebruiken om ongehoorzaam te zijn aan Jezus. Ofwel: jouw of mijn interpretatie gaat nooit boven de liefde. Bij regels hoort oordeel, bij oog voor mensen hoort compassie. Die wijsheid wil ik graag keer op keer in de Bijbel ontdekken. Zo kan een open gesprek met verschillende invalshoeken leiden tot inzicht en wijsheid.